ประโยชน์มากมายของมันเทศที่คุณอาจไม่เคยรู้

มันเทศ (sweet potato) เป็นพืชล้มลุก ลำต้นเป็นเถาเลื้อย มีรากที่สะสมอาหารเป็นหัวขนาดใหญ่ อยู่ใต้ดิน หัวมันเทศมีรูปร่างและสีสันแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ หัวมันเทศที่นิยมบริโภคในประเทศไทย ได้แก่ หัวมันเทศสีเหลืองและหัวมันเทศสีม่วง

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

• ลำต้น : เป็นเถาเลื้อย ยาวได้ถึง 5 เมตร ลำต้นมีสีเขียวอ่อนหรือสีเขียวเข้ม มีน้ำยางสีขาว
• ใบ : ใบเดี่ยว รูปหัวใจหรือรูปไข่ ปลายใบแหลม ขอบใบเรียบหรือหยัก
• ดอก : ดอกออกเป็นช่อกระจุก ดอกมีขนาดเล็ก สีขาวหรือสีม่วง
• ผล : ผลเป็นแคปซูล แตกเมื่อสุก เมล็ดมีขนาดเล็ก รูปไข่

ตามหลักพฤกษศาสตร์ มันเทศจัดเป็นพืชหัว เช่นเดียวกับแครอทและมันฝรั่ง เนื่องจากหัวมันเทศเป็นอวัยวะสะสมอาหารของพืช ไม่ได้เป็นผลไม้ ซึ่งเป็นอวัยวะสืบพันธุ์ของพืช

อย่างไรก็ตาม ในชีวิตประจำวัน ผู้คนมักเรียกมันเทศเป็นผัก เนื่องจากมีรสชาติและลักษณะคล้ายกับผักมากกว่าผลไม้ นอกจากนี้ มันเทศมักถูกนำมาประกอบอาหารในลักษณะเดียวกับผัก

ดังนั้น การจะบอกว่ามันเทศเป็นผักหรือผลไม้จึงขึ้นอยู่กับเกณฑ์ที่ใช้พิจารณา ในทางพฤกษศาสตร์ มันเทศจัดเป็นพืชหัว แต่ในทางปฏิบัติ มันเทศมักถูกเรียกเป็นผัก

คุณค่าทางโภชนาการ

สารอาหาร	ปริมาณ
พลังงาน	86 กิโลแคลอรี
คาร์โบไฮเดรต	20 กรัม
น้ำตาล	4.2 กรัม
ใยอาหาร	3 กรัม
โปรตีน	1.6 กรัม
วิตามินเอ	709 ไมโครกรัม
วิตามินบี 1	0.078 มิลลิกรัม
วิตามินบี 2	0.061 มิลลิกรัม
วิตามินบี 3	0.557 มิลลิกรัม
วิตามินบี 5	0.8 มิลลิกรัม
วิตามินบี 6	0.209 มิลลิกรัม
ธาตุแคลเซียม	25 มิลลิกรัม
ธาตุเหล็ก	0.4 มิลลิกรัม
ธาตุฟอสฟอรัส	32 มิลลิกรัม
โพแทสเซียม	475 มิลลิกรัม

จากตารางแสดงคุณค่าทางโภชนาการของมันเทศ 100 กรัม จะเห็นได้ว่ามันเทศมีคาร์โบไฮเดรตเป็นสารอาหารหลัก รองลงมาคือใยอาหาร วิตามินและแร่ธาตุต่างๆ เช่น วิตามินเอ วิตามินบี 1 วิตามินบี 2 วิตามินบี 3 วิตามินบี 5 วิตามินบี 6 ธาตุแคลเซียม ธาตุเหล็ก และธาตุฟอสฟอรัส

หมายเหตุ

• ข้อมูลอ้างอิง: ฐานข้อมูลสารอาหารของ USDA (National Nutrient Database for Standard Reference)

ประโยชน์ต่อสุขภาพ

• ช่วยลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด

มันเทศมีสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยปกป้องเซลล์จากความเสียหาย ซึ่งอาจช่วยลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือดได้ นอกจากนี้ยังอุดมไปด้วยโพแทสเซียม ซึ่งช่วยควบคุมความดันโลหิต

• ช่วยลดความเสี่ยงของโรคเบาหวาน

มันเทศมีดัชนีน้ำตาลต่ำ ซึ่งหมายความว่าร่างกายจะดูดซึมน้ำตาลจากมันเทศได้ช้ากว่าอาหารที่มีดัชนีน้ำตาลสูง จึงช่วยลดความเสี่ยงของโรคเบาหวานได้

• ช่วยลดความเสี่ยงของโรคมะเร็ง

มันเทศมีสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยปกป้องเซลล์จากความเสียหาย ซึ่งอาจช่วยลดความเสี่ยงของโรคมะเร็งบางชนิด เช่น มะเร็งปอด มะเร็งลำไส้ใหญ่ และมะเร็งกระเพาะปัสสาวะ

• ช่วยลดความเสี่ยงของโรคอ้วน

มันเทศมีใยอาหารสูง ซึ่งช่วยทำให้อิ่มนานและช่วยลดการบริโภคแคลอรีโดยรวม จึงช่วยลดความเสี่ยงของโรคอ้วนได้

• ช่วยลดความเสี่ยงของโรคท้องผูก

มันเทศมีใยอาหารสูง ซึ่งช่วยกระตุ้นการขับถ่ายและป้องกันอาการท้องผูก

• ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้กับร่างกาย

มันเทศมีวิตามินเอและวิตามินซีสูง ซึ่งช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้กับร่างกาย

นอกจากนี้ มันเทศยังมีประโยชน์อื่นๆ เช่น ช่วยบำรุงสายตา ช่วยบำรุงผิวพรรณ และช่วยป้องกันโรคโลหิตจาง เป็นต้น

ดังนั้นจะเห็นได้ว่า มันเทศเป็นอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูงและมีประโยชน์ต่อสุขภาพมากมาย จึงควรรับประทานมันเทศเป็นประจำ

วิธีเลือกซื้อมันเทศ

วิธีเลือกซื้อมันเทศ มีดังนี้

• เลือกซื้อมันเทศที่มีหัวกลมหรือหัวยาว หัวมันเทศที่มีรูปร่างสมส่วนจะมีคุณภาพดี
• ผิวเรียบ ไม่มีรอยช้ำหรือจุดดำ หัวมันเทศที่มีผิวเรียบจะมีคุณภาพดี
• หัวมันเทศแน่น ไม่นิ่มหรือยวบ หัวมันเทศที่แน่นจะมีคุณภาพดี
• น้ำหนักเบากว่าขนาด หัวมันเทศที่น้ำหนักเบากว่าขนาดอาจแห้งหรือเน่าเสีย
• ไม่มีรากงอกออกมา หัวมันเทศที่มีรากงอกออกมาอาจแห้งหรือเน่าเสีย
• ไม่มีกลิ่นเหม็น หัวมันเทศที่มีกลิ่นเหม็นอาจเน่าเสีย

นอกจากนี้ ควรเลือกซื้อมันเทศที่สดใหม่ โดยสังเกตจากผิวของมันเทศที่ควรมีสีสันสดใส ไม่ซีดจางหรือมีจุดดำ

หากเลือกซื้อมันเทศที่มีขนาดเล็กหรือหัวเรียวยาว ควรเลือกซื้อในปริมาณที่พอเหมาะ เพราะหัวมันเทศเหล่านี้มีปริมาณแป้งและน้ำตาลสูง เหมาะสำหรับการนำมาประกอบอาหารที่ต้องการความหวาน เช่น มันเทศเชื่อม หรือมันเทศอบ เป็นต้น

วิธีเก็บรักษามันเทศ

ควรเก็บรักษามันเทศไว้ในที่แห้งและเย็น อุณหภูมิประมาณ 15-20 องศาเซลเซียส ไม่ควรเก็บรักษามันเทศไว้ในตู้เย็น เพราะจะทำให้มันเทศเน่าเสียเร็วขึ้น

ข้อควรระวังในการรับประทานมันเทศ

ข้อควรระวังในการรับประทานมันเทศ มีดังนี้

• ผู้ที่แพ้มันฝรั่งหรือผักในวงศ์ Solanaceae ควรหลีกเลี่ยงการรับประทานมันเทศ เนื่องจากอาจมีอาการแพ้ได้ เช่น ผื่นคัน บวม หายใจลำบาก เป็นต้น
• ผู้ที่เป็นโรคนิ่วในไต ควรรับประทานมันเทศในปริมาณที่เหมาะสม เนื่องจากมันเทศมีสารออกซาเลต ซึ่งอาจเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดนิ่วในไต
• ผู้ที่เป็นโรคเบาหวานควรรับประทานมันเทศในปริมาณที่เหมาะสม เนื่องจากมันเทศมีคาร์โบไฮเดรตสูง ซึ่งอาจส่งผลต่อระดับน้ำตาลในเลือด

นอกจากนี้ ผู้ที่รับประทานยาบางชนิด เช่น ยาลดความดันโลหิต ยาขับปัสสาวะ ยาลดน้ำตาลในเลือด ควรปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทานมันเทศ เนื่องจากมันเทศอาจส่งผลต่อประสิทธิภาพของยาได้